Z 3 na 4 listopada 1918 roku rozpoczęły się polsko – ukraińskie walki o Przemyśl

Zdjęcie: ks. Józef Panaś

           W nocy z 3 na 4 listopada ochotnicy z podprzemyskich wsi oraz 30 osobowy oddział byłych żołnierzy Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych opanowali prawobrzeżną część Przemyśla. Ukraińcy internowali mianowanego kilka dni wcześniej polskiego komendanta miasta, generała Stanisława Puchalskiego wraz z jego sztabem. Żołnierze ukraińscy popełnili jednak błąd, nie wysadzając przemyskich mostów. W chwili obecnej historycy spierają się czym było to spowodowane, ale za najbardziej prawdopodobne uważa się, iż wysłani do Radymna po lonty i ładunki saperzy po prostu zdezerterowali ponieważ 1 listopada podobna sytuacja miała miejsce w Żurawicy, gdzie przewodniczącemu Ukraińskiej Rady Narodowej nie udało się zatrzymać ukraińskich żołnierzy, którzy rozeszli się do domów.

Nie znający – po internowaniu przez Ukraińców – sytuacji polskich oddziałów generał Puchalski wydał rozkaz kapitulacji. Na szczęście, zorganizowani przez ks. Józefa Panasia, walczący w lewobrzeżnej części Przemyśla (Zasaniu) Polacy nie usłuchali rozkazu i 4 listopada opanowali cała Zasanie. Tego dnia zawarto rozejm i ustalono na Sanie linię demarkacyjną. W ramach tych ustaleń Ukraińcy zobowiązali się zwolnić przetrzymywanych polskich oficerów, wraz z generałem Puchalskim oraz dodatkowo przekazać Polakom zapasy żywności z austro – węgierskich magazynów.

10 listopada siły polskie zostały wzmocnione przez grupę 400 żołnierzy i 4 działa dowodzoną przez majora Juliana Stachiewicza. Tego samego dnia do Przemyśla dotarł również pociąg pancerny. Dowództwo polskie wystosowało ultimatum w którym wzywało stronę ukraińską do natychmiastowego, bezwarunkowego opuszczenia Przemyśla. Ultimatum zostało przez Ukraińców odrzucone.

11 listopada 1918 roku przez niewysadzone mosty oraz bród rozpoczęło się polskie natarcie w którym uczestniczył pociąg pancerny (przez most kolejowy), grupa kapitana Henryka Krok – Paszkowskiego (przez most drogowy), grupa porucznika Zajączkowskiego (kładką dla pieszych) oraz 2 plutony jazdy chorążego Tatary (brodem).

Do wieczora oddziały polskie zdobyły znaczną część Starego Miasta oraz kolejowy Dworzec Główny. Walki zakończyły się około godziny 10.00 następnego dnia, ponieważ siły ukraińskie wycofały się z Przemyśla. Straty po stronie polskiej wyniosły około 10 zabitych i 50 rannych. Strona ukraińska odnotowała podobne straty.

Za: http://historykon.pl/z-3-na-4-listopada-1918-roku-rozpoczely-sie-polsko-ukrainskie-walki-o-przemysl/